• با شرایطی که پیش آمده و تعطیلی‌ها، دبیرستان صالحین چه فعالیتی را در پیش گرفته؟

بسم الله الرحمن الرحیم

پیامبر اسلام می‌فرمایند دو نعمت است که نادیده گرفته می‌شوند یکی امنیت و دیگری سلامتی. ما الان دچار مرحله‌ای از مسائل اجتماعی در جامعه‌مان هستیم که سلامت افراد جامعه تحت الشعاع قرار گرفته و مسلّماً بحث سلامتی  نسبت به دیگر مسائل ارجحیت دارد. ما امسال مواردی مثل آشوب‌های آبان‌ماه و آلودگی‌های هوا در آذرماه داشتیم که ما را از همان زمان به این فکر واداشته بود که زمینه‌ای فراهم بکنیم تا اگر دوباره دچار چنین مسائلی شدیم آموزش‌مان تعطیلی نشود.

خب ما یک سیستم اینترنتی خریداری کردیم که مثل یک مدرسه مجازی است. یک مدرسه مجازی که از برنامه ریزی تا همه اتفاقاتی که در یک کلاس درس می‌افتد را بتواند کامل پوشش بدهد. وقتی معلم وارد کلاس می‌شود از خوش و بش کردن با بچه‌ها و تدریس حدود چهل دقیقه گرفته تا کوئیز و امتحان آخر فصل را شاهد هستیم.

سه دسته فعالیت را در این سیستم آغاز کردیم. یک دسته از دروس نیاز به تدریس پای تابلو دارند. که یک فضای آنلاین خریداری کردیم و ساعت‌هایی را تقسیم بندی کردیم. بچه‌ها مثل اینکه در مدرسه کلاس دارند در آن کلاس‌های درسی حاضر می‌شوند و معلمشان را می‌بینند و ارتباط کلامی برقرار می‌کنند و می‌توانند ارتباط تصویری داشته باشند. معلم شروع می‌کند به تدریس کردن هر چند دقیقه یکبار بازخورد تدریس خودش را با سوال های کوچکی که می‌پرسد می‌گیرد. مثلا معلمی بعد ازتدریسی که داشته فرصتی را به عنوان کوئیز کلاسی داده و دانش‌آموزان جواب سوالات را در همان فضای مدرسه مجازی صالحین ارسال کردند و کوئیزشان همان وقت تصحیح شده و نمراتشان همان موقع به آنها داده شده.

یکی از محاسن این کلاس ها کنترل ورود و خروج دانش آموزان است. وقتی صرفا یک فیلمی را می‌گذاریم اینکه چه کسی این فیلم را دیده برای ما نتیجه‌ای حاصل نمی‌کند که ما بتوانیم ارزیابی روی این موضوع داشته باشیم. ولی در فضای مجازی با آن پرسش هایی که اتفاق می افتد معلم بودن دانش‌آموز سر کلاس و دانش‌آموز بودن معلم سرکلاس ر احساس می‌کند. بنابراین آموزش خیلی قشنگ‌تر اتفاق می‌افتد. دانش‌آموز نمی‌تواند یادگیری را به زمان دیگری موکول کند و بگوید مثلا یه موقع دیگری می‌بینم یا الان حالش را ندارم. وقتی می‌بیند از صبح تا ظهر سه کلاس را باید در فضای مجازی دنبال بکند باعث می‌شود که برنامه ریزی کند و در خانه شرایط را فراهم کند.

این دسته اول دروسی بودند که برای تدریس نیاز به تابلو داشتند. یک سری از دروس از طریق پی‌دی‌اف‌ها و یا وویس‌ها می‌توانستند مشکلشان را حل کنند. برای این دسته هر دبیر یک فضای مخصوص به خودش دارد که در آن صفحه مطالبش را می‌گذارد. دانش‌آموز می‌رود و دانلود می‌کند و مشخص می‌شود که مثلا در این کلاس هجده نفر آمده‌اند و این مطالب را دیده‌اند. ما هم غیبت‌های کلاس‌های آنلاین و غیبت‌هایی که در پی‌دی‌اف‌ها و وویس‌هایمان باشد با پیامک و یا تماس تلفنی به خانواده‌ها اطلاع رسانی می‌کنیم. از قبل خانواده مطلع است که دانش‌آموز در این ساعت چه کلاس‌هایی دارد و خانواده می‌تواند پیگیر مسائل آموزشی‌اش باشد.

الان نمرات اسفند ماه روی سایت کارسنج بازگذاری شده. یعنی با اینکه اسفند کلاسی نداشتیم، تکلیف دارند، نمره‌های کوئیزها و امتحانات فصل دارند. یعنی مدرسه در اسفند ماه تعطیل نبوده و آموزش برقرار بوده.

مرحله ی سوم آزمون های آنلاین است و تقریبا در هر هفته برای هر پایه دو یا سه آزمون سعی شده برگزار بشود. عمده آزمون‌ها برای هفته آخر اسفند برنامه ریزی شدند که در ساعات مشخص دانش‌آموز می آید و وارد سیستم می‌شود و صفحه آزمون را باز می‌کند و بعد از اینکه جواب داد همان موقع کارنامه آزمون را هم دریافت می‌کند. یکی از قابلیت های کارسنج ما این است که غیر از آزمون‌های تستی می‌توانیم آزمون‌های تشریحی هم برگزار کنیم. این کمک می‌کند که دروس از محتوای تستی خارج شود.

از مشکلات بزرگی که با آن رو به رو هستیم و اکثر مدارس درگیرند بحث زیرساخت هایی است که گسترده نیستند. الان مشکل اینترنت خیلی شدید است. مثلا کلاسمان شروع می‌شود و دبیر و دانش‌آموزان حضور دارند و همه وسائل سخت افزاری آماده است ولی متاسفانه پهنای کمِ باندِ اینترنت و قطعی‌های متوالی آسیب رسان است. خوشبختانه قول‌های مساعدی به ما داده‌اند که برای مدارس شرایط را فراهم بکنند.

به هر حال برآوردم این است که به بالای هفتاد درصد از آموزش رسیده‌ایم و این خیلی برای ما خوش آیند بوده. ما جلسه شورای دبیران به صورت وبینار، پریشب داشتیم. تقریبا همه دبیرانمان به صورت غیرحضوری در این فضا حضر شدند و گفتگو کردیم. من پیام‌ها و مطالبی که دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان گذاشته بودند و تشکرهایشان را وقتی به دبیران اعلام کردم، یک قوت قلبی بود که ما از تهدید ویروس به یک فرصت رسیدیم وخوشبختانه توانستیم یک تجربه خوبی در فضای مجازی داشته باشیم. فکر می‌کنم برای همه مجموعه‌های آموزشی تقریبا این اتفاقی که در اسفند ماه در کل کشور افتاد یک فرصت خوبی بود که دنبال این باشند که زیرساخت‌ها را برای یک فضای مجازی آماده کنند تا آموزش را در این فضا ادامه بدهند.

معایب و مزایای این نوع آموزش چیست؟

آموزش به صورت غیرحضوری را در قالب فیلم‌های آموزشی در دوره جنگ ما تجربه‌اش را داشتیم که وقتی جنگ اتفاق افتاد به این فکر افتادند که فیلم های آموزشی تولید کنند و در تلوزیون نمایش بدهند. بعد از آن، این قضیه تقریبا به صفر رسید. فیلم‌های آموزشی را فقط در بنگاه‌های اقتصادی می‌دیدیم که دنبال درآمد بودند. دانش آموز عادت به اینکه در فضای مجازی بخواهد با مسائل آموزشی پیش بیاید نداشت . من فکر می‌کنم که اگر ما بخواهیم به آموزش مجازی اهمیت بدهیم باید در کنار آموزش حضوری که در مدرسه پیش می‌بریم، برای ایجاد آمادگی در زمان نیاز، از فضای مجازی بیشتر استفاده بکنیم. اینطوری دیگر لازم نیست دانش‌آموز از صفر به صد برسد و حداقل یک مراحلی را طی کرده. ما الان یکی از عمده‌ترین مسائلمان این است که بعضی از دانش‌آموزان هنوز نتوانسته‌اند با فضا و کلاس مجازی وفق پیدا کنند. ما یک دفعه کلاس حضوریمان صفر شده و آموزش مجازیمان به صد رسیده. منظورم از ما، مدارسی که الان دارند فعالیت آموزشی در فضای مجازی می‌کنند است. اما خب خوشبختانه می‌بینیم مدارسی که توانسته بودند در کنار آموزش حضوری، آموزش‌های مجازی را هم پیش ببرند خیلی موفق‌تراند.

یکی دیگر از مسائل این است که ما در آموزش‌های مجازی نوع آموزش آنلاین برایمان تعریف نشده چون خیلی هزینه بر هست و نیاز به امکانات ویژه‌ای دارد که بتواند کلاس آموزشی خوب و با کیفیت برگزار کند. به این علت کمتر مدارس به این سمت می‌روند و بیشتر فضای مجازیشان را به وویس ها اختصاص داده‌اند یا در اینترنت سایت‌هایی را پیدا کرده‌اند که آنها فیلم‌هایی دارند. دبیران لینک فیلم‌ها را ارسال می‌کنند و در واقع دانش‌آموز باید فیلم آموزشی از یک دبیر دیگر را ببیند که مشخص نیست چقدر با روس تدریس دبیر خودشان همسو است!

این مسائل به  این دلیل است که پیش بینی نشده وارد یک مرحله‌ای شدیم که نمی‌دانستیم چه اتفاقی قرار است در آن بیفتد. ما خوشبختانه با روندی که در پیش گرفتیم در کلاس‌های آنلاین دانش آموز را از محیط خودِ دبیر دور نکردیم. دانش‌آموز عملا در فضای کلاس خودش هست و آموزش می‌بیند. فیلم‌های آموزشی سایت‌های دیگر را تکمیلی بر مطالب دبیر خودش قرار می‌دهد. یعنی دبیر تدریسش را انجام می‌دهد و در تکمیل آن تدریس یک فیلم آموزشی هم از جای دیگری ممکن است قرار بدهد. جالب است بدانید که دروسی مثل شیمی و فیزیک تدریس‌ها با آزمایش انجام می‌شود. همکار ما جلوی دوربین قرار می‌گیرد و واکنشی را که می‌خواهد فرمولش را به دانش آموز یاد بدهد انجام می‌دهد. این برای دانش آموز خیلی لذت بخش است.

من تقریبا بیست روزی که گذشته تقریبا تمامی مدارس را رصد کردم و دیدم کاری که در مجموعه صالحین اتفاق می‌افتد تقریبا از بهترین روش‌هایی است که وجود دارد.

از معایب دیگری که در سیستم‌های دیگر مدارس دیدم این است که آموزش اتفاق می‌افتد اما نمی‌دانند دانش آموز این را دید یا ندید. بازخوردی وجود ندارد. فقط آموزش داده می‌شود. تکلیف‌ها عمدتا کمتر چک می‌شود یا اصلا چک نمی‌شود.کوئیز و امتحانی اصلا برگزار نمی‌شود.

الان برای درس ریاضی دهم دبیرمان تقریبا تمام دروس باقی مانده را به صورت فیلم آماده کرده. فیلم‌ها را از قبل در کانال‌های مدرسه بارگزاری می‌کنیم. بعد دبیر حضور پیدا می‌کند سر کلاس آنلاین و یکبار با سرعت بیشتر درس را تکرار می‌کند. حدود یک ساعت را اختصاص می‌دهد به رفع اشکال دانش آموز. این در فضاهای دیگر کمتر اتفاق می افتد.

• به نظرتان با این مسائلی که گفته شد که تجربه اول بوده و … بازدهی این طرح چقدر بوده است؟

وقتی یک دانش‌آموز در مدرسه حضور دارد نمی‌توان گفت صد در صد بازدهی آموزشی داریم. یعنی دانش‌آموز در فضای آموزش حضوری هم که بود حدود هشتاد یا نود درصد بازدهی داشت. یا بعضی‌ها یک کلاس از سه تا کلاس برایشان مفید است و یک یا دو کلاس دیگر برایشان مفید نیست. ولی بازخوردی که از دانش‌آموزمان داریم این است که خیلی راضی هستند. نمی‌توانم بگویم به کلاس‌های حضوری رسیده‌ایم ولی خیلی نزدیکیم. اگر بگوییم کلاس‌های حضوریمان بالای هشتاد درصد بازدهی داشته، کلاس‌های مجازی بالای هفتاد درصد بازدهی دارند. فکر می‎کنم حداقل کاری که امکان داشته انجام بدهیم این بود که نگذاریم دانش‎آموز از فضای آموزشی دور شود.

• در این چند وقتی که فرآیند آموزشی مجازی بوده چه بازخوردهایی از سمت کادر و دبیران و چه بازخوردهایی از سمت دانش‎آموزان داشته است؟

ما اگر شعار سیستم آموزشی کشورمان الان این باشد که اگر چه مدارس تعطیل است، آموزش تعطیل نیست، مسلّماً بار اجرایی روی نیروها زیاد است. عملا ما خیلی وقت‌ها تا عصر و شب در مدرسه و بعد در خانه درگیر آماده سازی هستیم چون می‌خواهیم آموزش اتفاق بیفتد. اگر بخواهیم که آموزش تعطیل نشود باید در این زمینه کارِ جدی بشود. البته هر کاری زحمت خودش را دارد.

الان سه بار در مراحل مختلف از آلودگی‌ها، شرایط ویژه و الان برنامه‌های مدارس در مقاطع مختلف تغییر کرده. در فضای مجازی یک برنامه درسی جدا را پیش می‌بریم و این مسلما انرژی بر هست و نیاز دارد که همه به صورت جهادی حرکت کنند و فکر نمی‌کنم واقعا نیروهای آموزشی بیکار نشسته باشند چون اسفند ماه گل آموزش ترم دوم هست که تعطیل شده. بعد از عید هم ماه مبارک رمضان را داریم و ما برآوردمان این بود که باید در اسفند ماه اتفاقات آموزشی به نحو احسن اتفاق بیفتد. برای کادر آموزشی جلو بردن این شرایط  خیلی سخت هست و باید زیرساخت‌ها را آماده کنند و فضای مجازی را رزرو کنند چون این فضا‌های آنلاین در کشور محدود است که این‌ها درگیری‌های خاص خودش را دارد.

• نظر دانش آموزان و دبیران در این خصوص چه بود؟

دبیرانی که قبلا در یادگیری معکوس آموزش مجازی را اجرا کرده بودند خیلی راحت‌تر کنار آمدند ولی دبیرانی که قبلا جلوی دوربین نرفته بودند اول خیلی نگران بودند. برایشان سخت بود. بعد از یک جلسه که اجرا کردند خواستند که تعداد جلسات بیشتر شود. وقتی بازخورد را از دانش‌آموز دیدند که این کلاس خیلی با کلاس حضوری تفاوتی نمی‌کند مشتاق‌تر شدند. ما خوشبختانه دبیران همراهی در این زمینه داریم.

خانواده‌ها به مسائلی ایراد داشتند که کاری از دست ما بر نمی‌آید. مثلا وقتی می‌بینیم که نود درصد دانش‌آموزان کلاس را با صدا و تصویر خوب می‌بینند و دو نفر مشکل دارند این از زیرساخت اینترنت آن شخص است. ولی در کل خانواده‌ها هم راضی‌اند و پیگیر هستند که کلاس‌ها از سه به چهار کلاس در روز تبدیل شود؛ در پیام‌هایی که می‌دهند.

دانش آموزان هم خیلی راضی‌اند چون خیلی با سیستم آموزشی تلوزیون نتوانستند کنار بیایند. بنابراین ما هر کلاسی در هر تایمی که گذاشتیم تقریبا می‌توانم بگویم همه دانش آموزانمان حضور داشتند چون تدریس دبیرشان را ارجح می‌دانستند. در کل تقریبا بالای نود درصد رضایت عمومی وجود دارد. این خیلی خوب است و فکر می‌کنم در یک روال حضوری هم بالای نود درصد برای آن مدرسه خیلی عالی و نتیجه بخش است. ما به این نتیجه رسیدیم که باید ادامه بدهیم  واگر که احساس نارضایتی می‌کردیم مسلما قطع‌اش می‌کردیم.